Από τη Γωγώ Καρκάνη

Το πατρικό επώνυμο της Ναόμι δεν είχε καμία συναισθηματική αξία για εκείνη. Δεν είχε γνωρίσει ποτέ τον πατέρα της ενώ, μεγαλώνοντας, αποξενώθηκε και από τη μητέρα της. «Όταν λοιπόν γνώρισα τον σύζυγό μου, αποφάσισα να πάρω το δικό του επώνυμο για να γίνω, με αυτό τον τρόπο, κομμάτι της μεγάλης οικογένειάς του» όπως εξηγεί.

Η Μαίρη επέλεξε όχι απλώς να πάρει το επώνυμο του πρώτου συζύγου της αλλά να το κρατήσει ακόμα και μετά το διαζύγιο και τον δεύτερο γάμο που ακολούθησε. «Κατά μία έννοια, είχα τη δεισιδαιμονία πως αφού η αλλαγή επωνύμου δεν είχε λειτουργήσει στον πρώτο γάμο, στον δεύτερο θα έκανα κάτι διαφορετικό» σχολιάζει.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ  /  Foto Pettine -Unsplash

Οι παραπάνω μαρτυρίες, που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό της Μάρθα Στιούαρτ, αντιπροσωπεύουν το 70% Αμερικανίδων, που μετά το γάμο αποφασίζουν να πάρουν το επώνυμο του συζύγου τους. Η ίδια παράδοση παραμένει δημοφιλής και σε αρκετά ευρωπαϊκά κράτη και ιδιαίτερα στη Βρετανία, όπου το αντίστοιχο ποσοστό γυναικών αγγίζει το 90%. Ακόμα και στη Νορβηγία, που θεωρείται προχωρημένη σε πολλά άλλα κοινωνικά θέματα, συνεχίζει να την ακολουθεί η πλειονότητα των γυναικών. Η είδηση ότι η νέα σύζυγος του Μπόρις Τζόνσον θα πάρει το επώνυμο του Βρετανού πρωθυπουργού εκτός των δικών μας συνόρων φαίνεται πως δεν αποτελεί καν είδηση.

Αν η διατήρηση του πατρικού μας επωνύμου είναι μια κατάκτηση για το γυναικείο κίνημα, η Ελλάδα έχει κάνει εντυπωσιακές προόδους σε σχέση με άλλες χώρες. Στο παρελθόν οι Ελληνίδες έπαιρναν αυτομάτως το επώνυμο του συζύγου τους μετά το γάμο, αλλά αυτό άλλαξε με έναν νόμο του 1983, που προέβλεπε τα εξής: «Με τον γάμο δεν μεταβάλλεται το επώνυμο των συζύγων, ως προς τις έννομες σχέσεις τους. Στις κοινωνικές σχέσεις ο κάθε σύζυγος μπορεί, εφόσον σ’ αυτό συμφωνεί και ο άλλος, να χρησιμοποιεί το επώνυμο του τελευταίου ή να το προσθέτει στο δικό του».

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ  /  Leah Kelley – Pexels

Στις αρχές των ‘80s, λοιπόν, όλο και περισσότερες γυναίκες στη χώρα μας άρχισαν όχι μόνο να αφήνουν στην άκρη τα ξεσκονόπανα και τις κατσαρόλες και να κάνουν καριέρα, αλλά και να επιλέγουν διπλό επώνυμο (πατρικό και συζύγου) μετά το γάμο ή να κρατούν, πιο τολμηρά, μόνο το πατρικό τους. Τις τελευταίες δεκαετίες, οι Ελληνίδες που αποφασίζουν να γίνουν «κυρίες Κοκοβίκου» είναι πλέον μειοψηφία.

«Αν αναρωτιέσαι αν πρέπει ή όχι να αλλάξεις το επώνυμό σου μετά τον γάμο, συζήτησέ το με μια Ελληνίδα (ή έναν Έλληνα)» προέτρεπε τους αναγνώστες το 2013 η αρθρογράφος του Guardian Χέδερ Λονγκ, προσθέτοντας: «Όταν επικοινώνησα με τη Μαρία Καραμεσίνη, από το Εργαστήριο Σπουδών Φύλου της Παντείου, ξαφνιάστηκε μόλις της είπα πόσες διαφωνίες έχει ξεσηκώσει αυτό το θέμα σε πρόσφατα άρθρα του Guardian […] Ίσως δεν θα έπρεπε να συζητάμε αν πρέπει να δώσουμε στις γυναίκες επιλογές, αλλά να αναρωτιόμαστε γιατί είμαστε 30 χρόνια πίσω από την Ελλάδα».

Η αλλαγή επωνύμου δεν αποτελεί απαραιτήτως μια δήλωση «υποτελείας» στον σύζυγο – άλλωστε, το 68% των Αμερικανίδων και το 60% των Βρετανίδων αυτοπροσδιορίζονται ως φεμινίστριες. Σε κάποιες περιπτώσεις άλλωστε υπαγορεύεται από πολύ προσωπικούς λόγους, όπως δείχνει το παράδειγμα της Ναόμι.

Ωστόσο ο Βρετανός ερευνητής Σάιμον Ντάνκαν του Πανεπιστημίου του Μπράντφορντ, που έχει μελετήσει εκτεταμένα την πρακτική, τη χαρακτηρίζει υπόλειμμα της πατριαρχικής ιστορίας της ανθρωπότητας.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ  /  Victoria Priessnitz -Unsplash

Μια άλλη έρευνα, που δημοσιεύτηκε το 2017 στην επιθεώρηση «Sex Roles», έδειξε ότι η επιλογή μιας γυναίκας να υιοθετήσει το επώνυμο του συζύγου της -ή όχι- επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο βλέπουν οι τρίτοι το γάμο της και τον χαρακτήρα του συζύγου της.

Συγκεκριμένα, σε ένα πείραμα, οι εθελοντές κλήθηκαν να περιγράψουν παντρεμένα ζευγάρια που δεν γνώριζαν προσωπικά. Σε όσα από αυτά η γυναίκα είχε κρατήσει το πατρικό της επώνυμο προσέδωσαν στον άντρα περισσότερα «γυναικεία» χαρακτηριστικά, όπως η ενσυναίσθηση και η ηρεμία, και λιγότερα «αντρικά», όπως η αποφασιστικότητα.

Ίσως λοιπόν, ακόμα και στην «προοδευτική» Ελλάδα, όποτε κάποιος με αποκαλεί «κυρία Κοκοβίκου» (όπου «Κοκοβίκου», βάλτε το όνομα του συζύγου μου), ο λόγος που δεν τον διορθώνω δεν είναι γιατί μου φαίνεται ασήμαντο, αλλά επειδή φοβάμαι ότι έτσι, στα μάτια του, θα «ευνουχίσω» τον σύζυγό μου, θα φανώ σκληροπυρηνική φεμινίστρια. Τα κοινωνικά στερεότυπα είναι πολύ σκληρά για να πεθάνουν, ιδιαίτερα όσα μάς έχουν διαποτίσει μέχρι το μεδούλι.

YES I DO Note: Σε κάθε περίπτωση, αν επιθυμείτε να αλλάξετε επώνυμο μετά τον γάμο, η τυπική διαδικασία που πρέπει να ακολουθήσετε είναι η ίδια με οποιαδήποτε αλλαγή ονόματος. Για περισσότερες πληροφορίες, απευθυνθείτε στην Περιφέρεια στην οποία ανήκει ο Δήμος σας.